لوله ای طولانی که در داخل حفره شکم قرار دارد، دستگاه گوارش نامیده می‌شود. قسمت دوم این لوله، از دو بخش روده بزرگ و راست روده تشکیل شده است. پوشش داخلی “لوله کولورکتال” می تواند محل مناسبی برای رشد تومورهای کوچک به نام پولیپ باشد. حدود یک چهارم از بزرگسالان که سن آنها بالای 50 سال است حداقل یک پولیپ کولورکتال دارند. بیشتر پولیپ ها خوش خیم هستند، اما حداقل یک نوع آن به عنوان بافت پیش سرطانی شناخته شده است. به این پولیپ های آدنوماتوز می گویند.
اندازه پولیپ با پیشرفت سرطان ارتباط دارد. پولیپ‌هایی که اندازه آنها کمتر از 1 سانتی‌متر است، کمی بیشتر از 1 درصد احتمال تبدیل شدن به سرطان را دارند، اما آن‌هایی که 2 سانتی‌متر یا بیشتر هستند، خطر ایجاد سرطان در آنها حدود 40 درصد است. بیشتر سرطان های روده بزرگ از پولیپ های بافت غددی پوشش روده ایجاد می شوند.
اگر سرطان کولورکتال زود تشخیص داده شود و در حالی که تومور هنوز موضعی است، برداشته شود، بیماری بسیار قابل درمان است و نرخ بقای پنج ساله در حدود 90٪ است. اگر تومور به رشد خود ادامه دهد، سرطان می‌تواند مستقیماً از طریق دیواره روده به غدد لنفاوی اطراف، بافت‌ها و اندام‌ها و همچنین به جریان خون گسترش یابد.
چه چیزی باعث سرطان روده بزرگ می شود؟
علت دقیق سرطان روده بزرگ شناخته نشده است. اما چندین عامل خطر برای این بیماری وجود دارد.
سایر بیماری ها: سرطان کولورکتال به شدت با برخی بیماری های دیگر مرتبط است. افرادی که در معرض خطر بالا قرار دارند عبارتند از هر فردی که سابقه شخصی یا خانوادگی پولیپ کولون یا سرطان روده بزرگ، بیماری التهابی روده بزرگ مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون، و سرطان پانکراس، سینه، تخمدان یا رحم داشته باشد.
وراثت: مانند هر سرطان دیگری، استعداد ابتلا به سرطان کولورکتال حداقل تا حدی توسط ساختار ژنتیکی تعیین می شود. تعداد کمی از افراد، شرایط پزشکی مانند پولیپ آدنوماتوز خانوادگی، پولیپوز، سندرم گاردنر، سندرم تورکو، سندرم پتز-جاگر، پولیپوز نوجوانان و بیماری کاودن را به ارث می برند. در تمام این اختلالات، پولیپ های روده بزرگ در سنین پایین ایجاد می شوند و این افراد در صورت عدم درمان، در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان روده بزرگ هستند.
سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی: این بیماری از نسلی به نسل دیگر گسترش می یابد و باعث می شود که فرد به سرطان روده بزرگ مبتلا شود. این بیماری با سرطان های دیگر از جمله آندومتر، تخمدان، معده، روده کوچک، پانکراس، کلیه، حالب، مغز و مجرای صفراوی مرتبط است.
رژیم غذایی: رژیم غذایی نیز در خطر ابتلا به سرطان کولورکتال نقش دارد، اگرچه رابطه علت و معلولی هنوز مشخص نیست. به نظر می رسد افرادی که رژیم غذایی آنها سرشار از میوه ها و سبزیجات است در معرض خطر کمتری قرار دارند. بسیاری از مطالعات چربی و پروتئین حیوانی را به عنوان محرک سرطان کولورکتال نشان می دهند، اگرچه محققان در مورد نتیجه گیری قطعی محتاط هستند.
برخی از مطالعات نشان می دهد که مصرف منظم گوشت قرمز، که سرشار از چربی و پروتئین اشباع شده است، خطر ابتلا را افزایش می دهد، در حالی که برخی دیگر هیچ ارتباطی پیدا نمی کنند. بعضی از دانشمندان خاطرنشان می کنند که چربی مقصر اصلی است، در حالی که برخی دیگر به پروتئین مشکوک هستند. برخی دیگر معتقدند که این به خود چربی و پروتئین مربوط نیست، بلکه به روش پخته شدن آنها بستگی دارد. آنها تاکید می کنند که چربی ها و پروتئین هایی که در دمای بالا پخته می شوند، به ویژه وقتی کباب می شوند، می‌توانند مجموعه‌ای از مواد سرطان زای بالقوه‌ی مرتبط با سرطان روده بزرگ را تولید کنند.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص از جمله کلر، که در مقادیر کم معمولاً برای تصفیه آب آشامیدنی استفاده می شود، ممکن است خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. تصور می شود قرار گرفتن در معرض آزبست به طور بالقوه مضر است زیرا در ایجاد پولیپ در روده بزرگ نقش دارد.
سابقه انواع خاصی از جراحی: جراحی هایی مانند یورتروسیگموئیدوستومی که در درمان سرطان مثانه انجام می شود و کوله سیتکومی (برداشتن کیسه صفرا). برخی از مطالعات نشان می‌دهند که جراحی مثانه ممکن است منجر به ایجاد سرطان روده بزرگ شود، اما بعضی مطالعات نیز چنین چیزی را تایید نمی‌کنند.
سابقه سرطان روده بزرگ: یک مورد قبلی سرطان روده بزرگ خطر ابتلا به سرطان کولون دوم را افزایش می دهد، به خصوص اگر سرطان اول قبل از سن 60 سالگی تشخیص داده شده باشد.
سبک زندگی: مصرف سیگار و الکل بیش از 4 نوشیدنی در هفته خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می دهد.
سابقه خانوادگی: کسانی که بستگان درجه یک آنها مبتلا به سرطان کولورکتال شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند. اگر بیش از یک نفر از بستگان درجه اول سرطان روده بزرگ داشته باشند، خطر افزایش می یابد.
تشعشع: تشعشعات مربوط به پرتو درمانی خطر سرطان را فقط در بافت پرتودهی شده افزایش می دهد.
در مراحل اولیه، سرطان روده بزرگ (که سرطان کولون نیز نامیده می شود) ممکن است علائمی وجود نداشته باشد. مشکلاتی که باعث ایجاد علائم می شوند معمولاً پس از انتشار شروع می شوند.غربالگری منظم برای سرطان کولورکتال بسیار مهم است، به خصوص اگر در معرض خطر بیشتری باشید. استفاده از سابقه پزشکی خانوادگی شما و آزمایشات غربالگری تنها راه تشخیص زودرس سرطان هستند.
علائم و نشانه های سرطان روده بزرگ
بسته به محل تومور، علائم سرطان کولورکتال عبارتند از:
- تغییرات در حرکات روده، از جمله یبوست یا اسهال که از بهبود نمی‌یابد.
- احساس می کنید که نمی توانید روده خود را به طور کامل تخلیه کنید (تنسموس) یا نیاز فوری به مدفوع دارید.
- گرفتگی در رکتوم
- خونریزی از رکتوم
- لکه های تیره خون در داخل یا روی مدفوع شما
- • “مدفوع مدادی” بلند، نازک و رشته ای
- ناراحتی یا نفخ شکم
- خستگی
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن بدون علت مشخص
- درد لگن
- کم خونی (تعداد کم غیرمعمول گلبول های قرمز خون) به دلیل خونریزی در روده شما
خیلی چیزها می توانند این علائم را ایجاد کنند. تصور نکنید که این چیزی جزئی مانند هموروئید است. با پزشک خود مشورت کنید تا متوجه شوید چه اتفاقی در حال رخ دادن است. پزشک شما به احتمال زیاد یک معاینه رکتوم انجام خواهد داد. همچنین ممکن است سیگموئیدوسکوپی یا کولونوسکوپی انجام دهید، آزمایش‌هایی که در آن پزشک یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر را در رکتوم شما قرار می‌دهد تا داخل روده‌های شما را از نظر وجود هرگونه سرطان یا رشدی که می‌تواند به سرطان تبدیل شود، بررسی کند.
انجمن سرطان آمریکا و گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده آزمایشات منظم سرطان کولورکتال را از سن 45 سالگی برای افرادی که شانس متوسطی برای ابتلا به آن دارند، توصیه می کنند. اگر شانس بیشتری دارید، با پزشک خود در مورد زمان شروع آزمایش صحبت کنید.
تحقیقات نشان می دهد زمانی که افراد مبتلا به سرطان کولورکتال قبل از گسترش آن تشخیص داده می شوند، حدود 90 درصد آنها حداقل 5 سال پس از تشخیص زنده می مانند.