سرطان کولورکتال سالانه حدود 140000 نفر را مبتلا می کند و سومین سرطان شایع در مردان و زنان است. سرطان کولورکتال اغلب با جراحی برای برداشتن تومور و احتمالاً شیمی درمانی و پرتو درمانی درمان می شود.
شرایط جراحی سرطان کولورکتال
- پولیپکتومی روشی است که در آن پولیپ ها – توده های کوچک روی پوشش داخلی روده بزرگ – در طول کولونوسکوپی برداشته می شوند، روشی که در آن ابزار خاصی به نام کولونوسکوپ برای مشاهده رکتوم (راست روده) و کولون (روده بزرگ) وارد رکتوم می شود.
- اکسیزیون موضعی را می توان برای درمان سرطان های رکتوم (راست روده) استفاده کرد. این روش شامل برداشتن سرطان و برخی از بافت های دیواره راست روده است. ممکن است از طریق مقعد (دهانه راست روده) یا از طریق یک برش کوچک در راست روده انجام شود. این روش نیازی به جراحی بزرگ شکم ندارد.
- رزکسیون شامل برداشتن بخشی یا تمام کولون به همراه سرطان و بافت های متصل به آن است.
- در جراحی لاپاراسکوپی کلمه “لاپاراسکوپی” به معنای نگاه کردن به داخل حفره شکم با دوربین یا اسکوپ مخصوص است. برای انجام لاپاراسکوپی بین 3 تا 6 برش کوچک (5-10 میلی متر) در شکم ایجاد می شود. لاپاراسکوپ و ابزار مخصوص لاپاراسکوپی از طریق این برش‌های کوچک وارد می‌شوند. سپس جراح توسط لاپاراسکوپ هدایت شونده، تصویری از اندام‌های روده را بر روی یک مانیتور ویدئویی ارسال می‌کند.
جراحی لاپاراسکوپی چیست؟
تا همین اواخر، تمام جراحی های روده از طریق برش های بزرگ شکم انجام می شد که اغلب دوره بهبودی دردناک و طولانی مدتی دارد. در اوایل دهه 1990، پزشکان شروع به استفاده از لاپاروسکوپ کردند، ابزاری که عمدتاً برای درمان مشکلات زنان و بیماری‌های کیسه صفرا مورد استفاده قرار می‌گرفت تا انواع خاصی از جراحی روده را انجام دهند. به جای ایجاد برش های طولانی در جراحی سنتی باز، جراحی لاپاراسکوپی تنها به برش های کوچک برای انجام همان عمل نیاز دارد. نوع دیگری از این نوع جراحی، “جراحی لاپاراسکوپی با کمک دست” نامیده می‌شود و به یکی از جراحان اجازه می‌دهد تا دست خود را در حفره شکمی وارد کند در حالی که هنوز این عمل را با لاپاراسکوپ مشاهده می‌کنند. مزیت استفاده از روش لاپاراسکوپی این است که درد کمتر و جای زخم کوچکتری ایجاد می‌کند و پس از جراحی، بهبودی سریع‌تر اتفاق می‌افتد و خطر عفونت نسبت به جراحی باز کمتر است.
جراحان کولورکتال از لاپاراسکوپی برای درمان شرایط زیر استفاده می کنند:
- بیماری کرون
- سرطان های روده بزرگ
- دیورتیکولیت
- پولیپوز خانوادگی
- برخی از پولیپ های روده بزرگ که با کولونوسکوپی قابل برداشتن نیستند
- نشت روده یا بی اختیاری مدفوع
- افتادگی راست‌روده
- کولیت زخمی
- برخی از سرطان های رکتوم
گزینه های جراحی برای سرطان کولورکتال
انواع مختلفی از جراحی وجود دارد که ممکن است برای درمان سرطان روده بزرگ مورد استفاده قرار گیرد:
- کولکتومی جزئی. همانطور که از نام آن پیداست، در این روش جراح تنها بخشی از روده بزرگ را برمی دارد. بخش‌های باقی‌مانده در روشی که پزشکان آن را آناستاموز می‌نامند به یکدیگر متصل می‌شوند. اگر کولکتومی جزئی انجام دهید، عادات روده شما باید تقریباً به حالت قبل از ابتلا به سرطان برگردد.
- کولکتومی راست یا ایلئوکلکتومی. در طول کولکتومی راست، سمت راست روده بزرگ برداشته می شود. در طی ایلوکولکتومی، آخرین بخش روده کوچک – که به سمت راست روده بزرگ متصل است، به نام ایلئوم نیز برداشته می شود.
- برداشتن شکم پرینه. این عمل جراحی است که در آن مقعد، رکتوم و کولون سیگموئید برداشته می شود. با برداشتن مقعد، کولوستومی دائمی لازم است.
- پروکتوسیگموئیدکتومی. در این عمل بخش سرطانی رکتوم و کولون سیگموئید برداشته می شود.
- کولکتومی کامل شکمی. کولکتومی کامل شکمی عملی است که کل روده بزرگ را خارج می کند.
- پروکتوکولکتومی توتال. این گسترده ترین عمل روده است و شامل برداشتن رکتوم و روده بزرگ است. اگر جراح بتواند مقعد را را باقی بگذارد و مقعد به درستی کار کند، گاهی اوقات می توان یک کیسه ایلئال (به زیر مراجعه کنید) ایجاد کرد تا بتوانید مانند قبل از ابتلا به سرطان به دستشویی بروید. با این حال، اغلب یک ایلئوستومی دائمی (به زیر مراجعه کنید) مورد نیاز است، به ویژه اگر مقعد باید برداشته شود، ضعیف باشد یا آسیب دیده باشد.
سایر روش های جراحی سرطان کولورکتال
استوما یا استومی. استوما سوراخی است که بر روی پوست ایجاد می‌شود و بخشی از روده به آن متصل می‌شود. در کولوستومی روده بزرگ به این سوراخ متصل می‌شود. در ایلئوستومی روده کوچک به این سوراخ متصل می‌شود. کولوستومی یا ایلئوستومی ممکن است دائمی یا موقت باشند. استومای دائمی زمانی توسط پزشک ایجاد می شود که بعد از جراحی امکان طی مسیر طبیعی برای مدفوع وجود نداشته باشد. استومای موقت برای دور نگه داشتن مدفوع از ناحیه آسیب دیده یا اخیراً عمل شده ایجاد می شود. مدفوعی که از استوما خارج می شود در کیسه ای جمع آوری می شود.
انحراف مدفوع. این روش برای ایجاد ایلئوستومی یا کولوستومی استفاده می شود. این روش اغلب به عنوان یک اقدام موقت برای بهبود عفونت، جراحی اخیر یا التهاب مزمن استفاده می شود.
کیسه K: این روش که به “کانتیننت ایلئوستومی” نیز معروف است. بر خلاف کیسه J (به پایین مراجعه کنید)، که به مقعد متصل است و به شما امکان می دهد به روش معمول به دستشویی بروید، کیسه K شکل فانتزی ایلئوستومی است. برخلاف ایلئوستومی معمولی که بخشی از روده از طریق سوراخ روی پوست به کیسه ای در خارج از بدن وصل می‌شود، کیسه K مخزنی برای مدفوع فراهم می کند و از یک دریچه نوک سینه ای برای جلوگیری از نشت مدفوع استفاده می‌شود. کیسه با وارد کردن یک کاتتر سفت از طریق دریچه تخلیه می‌شود. یکی از مشکلات این روش و دلیل اینکه در بین جراحان محبوبیت زیادی ندارد این است که دریچه اغلب باز می‌شود یا می لغزد و برای درست کردن آن نیاز به عمل دیگری است. جراحی بسیار پیچیده است و مشکلات طولانی مدت در آن شایع است. این روش صرفا در صورتی استفاده می شود که امکان ایجاد کیسه ایلئال وجود نداشته باشد.
کیسه (J) ایلئال: پس از جراحی پروکتوکولکتومی (جراحی و حذف کامل راست روده) برای جایگزینی راست روده و ایجاد مکانی برای نگهداری مدفوع قبل از رفتن به دستشویی جراحان می توانند یک کیسه در انتهای روده کوچک به نام ایلئوم ایجاد کنند. اشکال مختلفی از کیسه ایلئال وجود دارد که نام آن از روی شکل کیسه گرفته شده است که رایج ترین آنها به شکل حرف J به روده کوچک متصل می‌شود. اجرای این روش پیچیده است وگاهی اوقات درست عمل نمی‌کند. برای افزایش موفقیت این روش، جراح یک ایلئوستومی موقت ایجاد می کند تا بدون نیاز به دفع مدفوع ابتدا محلهای اتصال آن بهبود یابد.